Po dotarciu do Londynu kolejnych dramatycznych informacji potwierdzających eksterminację ludności żydowskiej na terytorium okupowanej Polski, a także fatalną sytuację pozostałych jeszcze przy życiu Żydów, podjęto kolejne działania. 24 listopada 1942 r. rząd RP przekazał opinii publicznej raport pt. ,,News is reaching the Polish Government in London about liquidation of the Jewish ghetto in Warsaw”. Dokument, skupiający się w sporej mierze na – jak wskazuje nazwa – likwidacji getta warszawskiego bardzo szybko znalazł się w obiegu prasowym (m.in. na jego podstawie już dzień później artykuł opublikował ,,New York Times”), stał się też przedmiotem dyskusji politycznych. 26 listopada zaś niemal pełne tłumaczenie raportu zamieścił wydawany w Londynie ,,Dziennik Polski”, będący organem polskiego rządu.
Niewiele ponad dwa tygodnie później, polskie władze na uchodźstwie opublikowały kolejny bardzo ważny dokument. 10 grudnia 1942 r. minister spraw zagranicznych oraz ambasador RP w Londynie Edward Raczyński wystosował notę do rządów Narodów Zjednoczonych o zbrodniach niemieckich na ludności żydowskiej w okupowanej Polsce. Tekst noty liczył 21 punktów. Na wstępie informował o podjętych przez rząd RP na uchodźstwie działaniach informacyjnych, które miały przedstawić opinii publicznej skalę i sposoby eksterminacji narodu polskiego, w tym obywateli pochodzenia żydowskiego. W kolejnych punktach opisano brutalne metody, które były stosowane przez hitlerowców w stosunku do Żydów, wspomniano m.in. o masowych egzekucjach i deportacjach do obozów zagłady. Na końcu noty znalazł się apel do Rządów Narodów Zjednoczonych, w którym domagano się zarówno potępienia wymienionych zbrodni, jak i ukarania sprawców. Apelowano również o znalezienie środków, które mogłyby zagwarantować zaprzestanie dokonywanych na masową skalę mordów.
Nota Raczyńskiego została zauważona nie tylko w środowiskach polskiej emigracji. Przez liczne omówienia w międzynarodowej prasie i w radiu zyskała rozgłos na świecie. Chcąc jeszcze bardziej nagłośnić sprawę eksterminacji ludności żydowskiej na terytorium okupowanej Polski, wydrukowano w dużym nakładzie anglojęzyczną broszurę ,,The Mass Extermination of Jews in German Occupied Poland”, która zawierała tekst noty.
Broszura ,,The Mass Extermination of Jews”.
Broszura była następnie rozprowadzana poprzez polskie placówki dyplomatyczne i konsularne. Natomiast bezpośrednim rezultatem wydania noty było ogłoszenie 17 grudnia 1942 r. deklaracji państw sprzymierzonych potępiającej ekterminację Żydów oraz zapowiadającej ukaranie sprawców zbrodni. Mimo to, Alianci ograniczyli się tylko do werbalnej reakcji na dokument sygnowany przez Raczyńskiego.
Propozycja cytowania: Polskie państwo na uchodźstwie wobec Zagłady Żydów, pod red. B. Czajki, M. Dworskiego, K. Świderskiego, Lublin 2023, s. 12-17.
Sfinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach zadania: „Realizacja badań naukowych w ramach działalności Centrum Badań nad Historią Polskiego Państwa na Uchodźstwie KUL”.
Copyrights © 2023 RP NA OBCZYŹNIE
Design i wsparcie: Studio Grafiki - Agencja Reklamowa
W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki.